Katolickie Stowarzyszenie Młodzieży było częścią składową Akcji Katolickiej, dlatego też w celu poznania jego historii należy sięgnąć do dziejów tego wielkiego dzieła Kościoła. Dnia 24 XI 1930 r. erygowano Naczelny Instytut Akcji Katolickiej (NIAK) z siedzibą w Poznaniu. Patronem AK został św. Wojciech, zaś główna uroczystość doroczna ustanowiona została w święto Chrystusa Króla. W latach 1930-32 biskupi powoływali Akcję Katolicką w diecezjach. Na krajowym zjeździe Akcji Katolickiej w Krakowie (5-6 II 1934 r.) postanowiono ujednolicić stowarzyszenia wchodzące w jej skład. Na wzór włoski utworzono 4 organizacje zwane kolumnami: Katolicki Związek Mężów (KZM) z siedzibą w Warszawie, Katolicki Związek Kobiet (KZK) z siedzibą w Krakowie (tymczasowo w Poznaniu), Katolicki Związek Młodzieży Męskiej (KZMM) i Katolicki Związek Młodzieży Żeńskiej (KZMŻ), oba z siedzibą w Poznaniu. W skład związków ogólnopolskich wchodziły odpowiadające im stowarzyszenia diecezjalne: Katolickie Stowarzyszenie Mężów (KSM), Katolickie Stowarzyszenie Kobiet (KSK), Katolickie Stowarzyszenie Młodzieży Męskiej (KSMM) i Katolickie Stowarzyszenie Młodzieży Żeńskiej (KSMŻ). Główny trzon w obu stowarzyszeniach młodzieżowych stanowili członkowie dotychczasowego Stowarzyszenia Młodzieży Polskiej (SMP), utworzonego już w 1919 r. Dzisiejsze Katolickie Stowarzyszenie Młodzieży nawiązuje więc do KSMM, KSMŻ i wcześniejszego SMP.
Działalność KSMM i KSMŻ, prowadzona pod hasłem „Budujmy Polskę Chrystusową”, dzieliła się na 4 grupy:
1. Działalność religijna – udział w sakramentach świętych, częsta spowiedź i szczególny kult Eucharystii przejawiający się w adoracjach, procesjach i – przede wszystkim – w częstym uczestnictwie we mszy świętej i przyjmowaniu Komunii Świętej, udziale w rekolekcjach, dniach skupienia oraz spotkaniach formacyjnych. Każda diecezja posiadała w tym celu specjalnie przygotowane ośrodki rekolekcyjne.
2. Działalność kulturalno-oświatowa – polegała przede wszystkim na ciągłym kształceniu członków KSMM i KSMŻ. Kierownictwa Stowarzyszenia edukowano na kursach, zjazdach, zlotach oraz wizytacjach oddziałów. Szerokie rzesze członków kształcono przez akcję odczytową. Największym powodzeniem u młodzieży cieszyły się imprezy sportowe, wycieczki, obozy, przedstawienia, akademie, wieczornice oraz szkolenia zawodowe (przysposobienie rolnicze, kursy higieny, prowadzenia gospodarstwa domowego itd.).
3. Działalność charytatywna –w Polsce przedwojennej było wielu bezrobotnych i bezdomnych. Akcja charytatywna Akcji Katolickiej prowadzona była bardzo szeroko: powstawały sierocińce, domy dziecka, pomagano młodzieży bezrobotnej w szukaniu pracy, zaopatrywano w podstawowe narzędzia itd.
4. Działalność społeczno-patriotyczna –młodzież zrzeszona w Akcji Katolickiej chciała wpływać na losy i kształt Ojczyzny. Stąd duże znaczenie miało budzenie postaw patriotycznych. Obchodzono uroczyście rocznice ważnych wydarzeń, święta narodowe, szczególnie rocznice odzyskania niepodległości i powstań narodowych. KSMM i KSMŻ przeciwstawiały się skutecznie wpływom masonerii i komunizmu na życie społeczne Polski, szczególnie przenikaniu laicyzmu na wieś. W tym celu przy parafiach powstawały kluby, świetlice, biblioteki, czytelnie czasopism. Młodzież znajdowała tam duchowe oparcie, zdobywała wiedzę oraz mogła pożytecznie spędzić czas. Wielu z powodzeniem próbowało własnych sił w wydawaniu czasopism i gazetek parafialnych. Uczenie aktywności społecznej zaowocowało później szerokim zaangażowaniem członków Akcji Katolickiej w Armii Krajowej w czasach okupacji.
Niestety, wybuch II wojny światowej przerwał działalność Akcji Katolickiej w Polsce, ale jej członkowie wychowani w duchu miłości Boga i Ojczyzny nie wahali się w wielu wypadkach oddać własnego życia w jej obronie.
Władze komunistyczne po II wojnie światowej zabraniały wszelkiego niezależnego zrzeszania się. Jedynie KSMM dwóch archidiecezji: poznańskiej i krakowskiej zdołały się zarejestrować. Stało się tak wskutek swoistego „niedopatrzenia” władz administracyjnych. Jednak już KSMŻ nie udało się wznowić legalnej działalności. Dlatego też kardynał Adam Sapieha powołał do istnienia w archidiecezji krakowskiej Żywy Różaniec Dziewcząt (ŻRD) jako ruch nieformalny, który miał strukturę organizacyjną KSMŻ. Niestety wskutek wzmożonej represji władz państwowych, zarówno ŻRD jak i KSMM w obu diecezjach zostały rozwiązane 7 II 1953 roku. Represje były bardzo surowe – kilku KSM-owiczów zabito, wielu odsiadywało wyroki w więzieniach, byli bici. Mimo rozwiązania organizacji spotkania KSM-owiczów odbywały się nadal, lecz nieoficjalnie. Prowadził je ks. kard. Karol Wojtyła (asystent KSMM w Niegowici, a następnie w parafii św. Floriana w Krakowie).
KSM – WSPÓŁCZESNA ODSŁONA
Inicjatorem reaktywowania Katolickiego Stowarzyszenia Młodzieży był ks. prałat Antoni Sołtysik – pierwszy asystent generalny KSM. Dzięki niemu w 1990r. odbyło się pierwsze spotkanie powołujące KSM. Było to w schronisku młodzieżowym na Śnieżnicy. W spotkaniu wzięło udział kilkudziesięciu księży i młodzieży z całej Polski. Zadanie propagowania idei KSM-u podjęło czasopismo „Wzrastanie” redagowane przez ks. Z. Bochenka. Począwszy od diecezji na południu Polski – pierwsze oddziały powstały w archidiecezji krakowskiej – Stowarzyszenie rozprzestrzeniało się coraz dalej. Konferencja Episkopatu Polski wydała dnia 10 X 1990 roku dekret powołujący do życia KSM jako organizację ogólnopolską, nadając jej osobowość prawną kościelną, a statut zatwierdziła 30 IV 1993 roku. Nowelizacji statutu dokonała 12 III 1998r. KSM uzyskał także osobowość prawną cywilną rozporządzeniem Ministra – Szefa Urzędu Rady Ministrów z dnia 30 VI 1993 roku. Opiekunem KSM z ramienia Episkopatu Polski jest ks. bp Henryk Tomasik z Siedlec.
Pierwsze wybory do odradzającego się Stowarzyszenia odbyły się 29 XI 1992 roku na Zjeździe Zarządów Diecezjalnych w Częstochowie podczas którego wyłoniono Zarząd w składzie:
Przewodniczący – Rafał Sobów (archidiecezja lubelska)
Zastępca – Renata Curzydło (archidiecezja krakowska)
Zastępca – Grzegorz Barański (archidiecezja gnieźnieńska)
Skarbnik – Janusz Leśniak (archidiecezja krakowska)
Sekretarz – Dorota Włodarczyk (archidiecezja częstochowska)
Obecne Prezydium XVI kadencji:
Przewodniczący Prezydium KR KSM – Adam Sołtys (diecezja tarnowska)
Zastępca Przewodniczącego Prezydium KR KSM – Gabriela Kleczkowska (diecezja ełcka)
Zastępca Przewodniczącego Prezydium KR KSM – Jan Cytryński (archidiecezja gnieźnieńska)
Sekretarz Prezydium KR KSM – Paulina Zając (diecezja zamojsko-lubaczowska)
Skarbnik Prezydium KR KSM – Barbara Kuchta (diecezja drohiczyńska)
Krajowa Komisja Rewizyjna:
Przewodniczący Krajowej Komisji Rewizyjnej – Sylwia Ciebiera (diecezja rzeszowska)
Zastępca Przewodniczącego Krajowej Komisji Rewizyjnej – Agnieszka Dzięgielewska (diecezja pelplińska)
Sekretarz Krajowej Komisji Rewizyjnej – Agata Konkel (diecezja pelplińska)
Asystent Generalny KSM – ks. dr Andrzej Lubowicki (diecezja drohiczyńska)
